Χρονολόγιο
1911192119311941195119611971198119912001

1961
Τον Ιανουάριο κυκλοφορεί η Λέσχη (τυπώθηκε τον Δεκέμβριο του 1960) και τον επόμενο μήνα ξεκινά την Αριάγνη, δεύτερο μέρος της τριλογίας Ακυβέρνητες Πολιτείες. Τον Ιούλιο διαγράφεται από την οργάνωση του ΚΚΕ της Αλεξάνδρειας (την Πρωτοποριακή Οργάνωση Ελλήνων Αιγύπτου) επειδή αρνείται να αποκηρύξει τη Λέσχη.

[...] Μου λένε
- Άκουσε εδώ. Η Λέσχη σου συκοφαντεί τους λαϊκούς αγωνιστές και το κίνημα. Πρέπει να την αποκηρύξεις. Διαφορετικά...
- Σταθείτε, τους λέω, δε διαβάζετε σωστά. Και γιατί βιαζόσαστε; Τώρα γράφω το δεύτερο μέρος, θα υπάρξει και τρίτο, αν ζήσω. Τότε θα καταλάβετε καλύτερα.
Εκείνοι όμως ήταν ανένδοτοι: «Ή την αποκηρύχνεις ή...». Κι εγώ τους λέω:
- Πάρετε μόνοι σας την ευθύνη, εγώ βιβλία δεν καίω.
Τότε μου είπαν πως η απόφαση ήταν κιόλας βγαλμένη: «Ή... ή...». Κι εγώ αποκρίθηκα:
Ό,τι βλέπω καταθέτω, μια μαρτυρία. Δεν είναι η συνείδησή μου καπέλο να την πάρω από τούτο το καρφί και να την κρεμάσω στο άλλο».

Τον Οκτώβριο πεθαίνει η μητέρα του.
Τον Δεκέμβριο δημοσιεύεται στον τόμο Για τον Σεφέρη η μελέτη του «Μια άποψη για το Ημερολόγιο καταστρώματος Β΄», όπου καταδεικνύεται η σχέση των ποιημάτων με πρόσωπα και γεγονότα της Μέσης Ανατολής.

1962
Τον Απρίλιο δημοσιεύει εκτεταμένο άρθρο με τίτλο «Η πνευματική αντίσταση στη Μ. Ανατολή» στην Επιθεώρηση Τέχνης (τχ. 87-88).
Το φθινόπωρο κυκλοφορεί η Αριάγνη.

1963
Το καλοκαίρι το βυρσοδεψείο του Χαλκούση εθνικοποιείται και η οικογένεια Τσίρκα μετακομίζει στην Αθήνα.
Ξεκινάει από τον Οκτώβριο τη συνεργασία του με το περιοδικό Ο Ταχυδρόμος, αρχικά με κριτική βιβλίου. Η συνεργασία θα διακοπεί με την κήρυξη της δικτατορίας.
Τον Δεκέμβριο παρουσιάζει «Ένα άγνωστο ποίημα του Καβάφη» σε τιμητική εκδήλωση για τον ποιητή (1/12). Πρόκειται για το «27 Ιουνίου 1906, 2 μ.μ.», το οποίο αναφέρεται στον απαγχονισμό ενός νεαρού Άραβα από τους Άγγλους, ποίημα που ο Τσίρκας εκτιμά ότι δικαιώνει τη δική του ανάγνωση στον ποιητή. Τον ίδιο μήνα επιμελείται το αφιέρωμα της Επιθεώρησης Τέχνης στον Καβάφη (τχ. 108), στο οποίο ο ίδιος συμμετέχει μ’ ένα σχεδίασμα χρονογραφίας του αλεξανδρινού.

1964
Ο Μάρκος Αυγέρης επικρίνει τον Τσίρκα με άρθρο του στο περιοδικό Ελληνική Αριστερά «Μερικά προβλήματα ιδεολογίας και τέχνης. (Παρατηρήσεις στο έργο του Στρ. Τσίρκα)», γεγονός που θα οδηγήσει σε έντονες ιδεολογικές αντιπαραθέσεις στον χώρο της αριστεράς, οι οποίες, σύμφωνα με τον Φίλιππο Ηλιού, απέβλεπαν τελικά «σε προβλήματα που υπερέβαιναν το μυθιστόρημα και τον συγγραφέα του, όσο κι αν ο τελευταίος αυτός, με τη στάση του και τις σιωπές του, έγινε, για μια μακρά και ταραγμένη εποχή, το συμβολικό σημείο αναφοράς σε μια διαπάλη που είχε άλλους ορίζοντες και άλλες στοχεύσεις. Και, πάντως, όχι τη λογοτεχνία, ή όχι μόνο τη λογοτεχνία [...]» (Αλληλογραφία Φούλας Χατζιδάκη-Στρατή Τσίρκα).

1965
Τον Απρίλιο εμπνέεται τον Επίλογο της Νυχτερίδας, του τελευταίου τόμου της τριλογίας, που θα κυκλοφορήσει τον Οκτώβριο του ίδιου έτους. Τον Ιανουάριο του επόμενου έτους ο Μάρκος Αυγέρης υπαναχωρεί, δηλώνοντας «mea culpa» (βλ. κριτικές).
Θερινές διακοπές στη Σκύρο, όπου θα περνάει στο εξής τα καλοκαίρια του.
Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Θεμέλιο το Όσο κρατάει ένας στεναγμός της Ανν Φιλίπ, σε μετάφρασή του.

1966
Αρχίζει τακτική συνεργασία με τον Ταχυδρόμο, όπου πλέον γράφει κοινωνικές έρευνες και κυρίως πολιτικά άρθρα που τροφοδοτούν τη στήλη «Η διεθνής επικαιρότητα», την οποία υπογράφει ως Φώτης Μαλυγκός, ψευδώνυμο που είχε ήδη χρησιμοποιήσει στον μεταπολεμικό Έλληνα. Την ίδια χρονιά θα υπογράψει μαζί με άλλους διανοούμενους διαμαρτυρία για την καταδίκη των συγγραφέων Γ. Ντάνιελ και Α. Σινιάφσκι στη Σοβιετική Ένωση (Φεβρουάριος) και για τους βομβαρδισμούς στο Ανόι (Ιούνιος).
Τον Δεκέμβριο κυκλοφορεί η συλλογή Στον κάβο κι άλλα διηγήματα.

1967
Τον Μάιο η απριλιανή δικτατορία απαγορεύει την κυκλοφορία των Ακυβέρνητων Πολιτειών. Ο Τσίρκας σταματάει, όπως και πολλοί άλλοι συγγραφείς να δημοσιεύει δικά του κείμενα, αντιδρώντας έτσι στην προληπτική λογοκρισία που επιβάλλει η δικτατορία. Στο διάστημα αυτό κυκλοφορούν μόνο μεταφράσεις του.
Εντάσσεται στο Πατριωτικό Αντιδικτατορικό Μέτωπο (ΠΑΜ).

1968
Εκδίδονται οι μεταφράσεις του: Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ, Ο μικρός πρίγκιπας (εκδ. Ηριδανός), Μάλκολμ Λόρυ, Το μονοπάτι της βρύσης (Κέδρος), Πιερ Ζαν Ζουβ, Στα βαθιά χρόνια (Κέδρος) και οι Αισώπειοι μύθοι (Χρυσές Εκδόσεις).

1969
Μετά τη διάσπαση του ΚΚΕ εντάσσεται στο ΚΚΕ εσωτερικού. Μέλος του Εθνικού Συμβουλίου του ΠΑΜ.
Κυκλοφορούν οι μεταφράσεις του: Τσεζάρε Παβέζε, Κοπέλες μόνες (Κέδρος), Ο θαυμαστός κόσμος των αδελφών Γκρίμμ (παραμύθια, εκδ. Οι φίλοι του παιδιού), Σταντάλ, Οι Τσένσι – 1599 (Κέδρος). Στην Encyclopaedia Universalis δημοσιεύει τα λήμματα για τον Κάλβο και τον Καβάφη.
Στο ημερολόγιό του θα σημειώσει στις 8 Οκτωβρίου: «Τρία χρόνια τώρα με βασανίζει, αλλά και με ζεσταίνει, η επιθυμία να γράψω καινούργιο μυθιστόρημα. Στην αρχή το έβλεπα σ’ έναν τόμο: τολμηρό, ερωτικό, αθηναίικο, με τον τρελό και τραγικό κόσμο των εκπατρισμένων, που βρήκαν εδώ μια «νέα» πατρίδα, μια; Λύση στα ατομικά προβλήματά τους ή στην επανασύνδεσή τους με την αίσθηση της ζωής που είχε αποστεγνώσει ο μηχανικός “πολιτισμός” του τόπου τους. Ύστερα, μέσα μου, το σχέδιο πήρε πάλι μορφή τριλογίας – ήρθαν και τα γεγονότα βλέπεις – άρχισα να το σκέφτομαι πάλι σαν ιστορικό-πολιτικό, όχι συνέχιση των προσώπων του Ακυβέρνητες Πολιτείες, όχι ο ίδιος χώρος, όχι οι ίδιες νοσταλγίες, όχι η ίδια τεχνική. Τα βιώματά μου στοιβάζονταν σιγά σιγά, οι εξαίσιες στιγμές – εκείνες που λες, ενώ ακόμα τις ζεις: “Τι φώτιση! Να, αυτό θα πρέπει να σωθεί, να μπει στο μυθιστόρημα”».

1970
Τον Ιανουάριο του δίδεται η χορηγία του Ιδρύματος Φόρντ. Κυκλοφορούν οι μεταφράσεις του: Έρασμου, Μωρίας εγκώμιον (Ηριδανός), Πήτερ Λήβι, Ο τόνος της φωνής του Σεφέρη (Ίκαρος).
Μετά την άρση της προληπτικής λογοκρισίας, κυκλοφορούν τα Δεκαοχτώ Κείμενα, έκφραση αντίθεσης του πνευματικού κόσμου στη δικτατορία. Από τους πρωτεργάτες της έκδοσης, ο Τσίρκας συμμετέχει με το διήγημα «Αλλαξοκαιριά», το οποίο, όπως και άλλα από τον τόμο, θα μεταφραστεί σε πολλές ξένες γλώσσες. Ο Τσίρκας θα συμμετάσχει και στους δύο τόμους των Νέων Κειμένων που θα κυκλοφορήσουν την επόμενη χρονιά ως συνέχεια της κίνησης των Δεκαοχτώ Κειμένων.